Rozpoczęcie działalności gospodarczej to nie tylko pomysł i plan biznesowy, ale również konieczność podjęcia wielu formalnych decyzji – w tym jednej z najważniejszych: wyboru formy opodatkowania dochodu. To właśnie od niej zależy, ile podatku zapłacisz, jakie prowadzić będziesz ewidencje oraz jak rozliczysz koszty. W Polskim Instytucie Kadr i Płac pomagamy przedsiębiorcom dobrać optymalne rozwiązania podatkowe – tak, by prowadzenie firmy było nie tylko zgodne z prawem, ale też efektywne finansowo.
Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej każdy przedsiębiorca staje przed jedną z kluczowych decyzji – wyborem formy opodatkowania. Warto pamiętać, że prowadząc działalność gospodarczą, można co roku zmienić formę opodatkowania, zgłaszając odpowiednią decyzję do Urzędu Skarbowego.
Jakie formy opodatkowania przewiduje polski system podatkowy?
W praktyce właściciele jednoosobowych działalności gospodarczych mają do wyboru cztery formy opodatkowania.
1. Skala podatkowa, czyli opodatkowanie na zasadach ogólnych
To rozwiązanie dla tych, którzy chcą rozliczać się z fiskusem w sposób najbardziej elastyczny. Podatek wynosi:
- 12% od dochodu do 120 000 zł,
- 32% od nadwyżki ponad tę kwotę.
Na zasadach ogólnych można korzystać z ulg podatkowych (np. na dziecko, rehabilitacyjnej, termomodernizacyjnej) oraz rozliczać się wspólnie z małżonkiem. Wykaz ulg (zgodnie z danymi www.biznes.gov.pl):
- ulga na dziecko
- ulga dla rodzin 4+
- odliczenie od dochodu zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne
- ulga na zatrudnienie innowacyjnych pracowników
- ulga na prototyp
- ulga na robotyzację
- ulga na ekspansję lub rozwój
- ulga na konsolidację
- ulga na nabycie terminala płatniczego
- ulga na działalność badawczo-rozwojową
- ulga IP BOX
- odliczenie wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego
- odliczenie darowizn na cele kultu religijnego oraz na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę
- ulga rehabilitacyjna
- ulga internetowa
- ulga termomodernizacyjna
- ulga z tytułu krwiodawstwa
- odliczenie składek członkowskich zapłaconych na rzecz związków zawodowych
- ulga dla wspierających sport, kulturę i edukację
- ulga na zabytki.
To forma dobra dla przedsiębiorców, którzy ponoszą wysokie koszty uzyskania przychodu lub przewidują niższe dochody.
2. Podatek liniowy – 19%
Stała stawka 19% niezależnie od wysokości dochodu to opcja często wybierana przez przedsiębiorców osiągających wyższe przychody. Podatek liniowy to jedna z najprostszych form opodatkowania działalności gospodarczej. Charakteryzuje się stałą stawką 19%, niezależną od wysokości uzyskiwanego dochodu. Dzięki temu przedsiębiorcy mają przewidywalność – wiedzą dokładnie, ile wyniesie ich zobowiązanie podatkowe bez względu na to, czy ich dochód wynosi 50 000 zł, czy 500 000 zł rocznie.
Ta forma opodatkowania jest szczególnie atrakcyjna dla osób prowadzących działalność o wysokich przychodach, których dochody przekraczają próg 120 000 zł, przy którym w skali podatkowej obowiązuje wyższa stawka 32%. W takich przypadkach podatek liniowy pozwala przedsiębiorcy na optymalizację finansową i uniknięcie progresji podatkowej, która w skali ogólnej mogłaby znacząco zwiększyć obciążenia fiskalne.
Jednak podatek liniowy ma też swoje ograniczenia. Przede wszystkim nie daje możliwości korzystania z większości ulg podatkowych, takich jak ulga na dzieci czy wspólne rozliczenie z małżonkiem. Oznacza to, że przedsiębiorca, który zdecyduje się na tę formę, rezygnuje z części przywilejów, jakie oferuje skala podatkowa.
Podatek liniowy sprawdza się najlepiej w przypadku działalności o umiarkowanych kosztach uzyskania przychodu – np. w branży usługowej czy konsultingowej. Jeśli koszty prowadzenia działalności są bardzo wysokie, czasami bardziej opłacalna będzie skala podatkowa, ponieważ pozwala odliczyć większą część wydatków od dochodu, co obniża podstawę opodatkowania.
3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
To uproszczona forma opodatkowania, w której podatek płaci się od przychodu, bez możliwości odliczania kosztów. Stawki zależą od rodzaju działalności i wahają się od 2% do 17%.
Ryczałt to korzystna opcja dla wolnych zawodów, usług IT, najmu czy niewielkich biznesów o niskich kosztach działalności.
Wymaga jednak dokładnego przeanalizowania, czy brak rozliczania kosztów nie okaże się niekorzystny finansowo.
Jak podaje strona Ministerstwa, z ryczałtu nie mogą korzystać osoby, które:
- opłacają w tym samym roku podatek w formie karty podatkowej
- korzystają z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego
- osiągają w całości bądź części przychody z prowadzenia apteki
- osiągają w całości bądź części przychody z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych
- osiągają w całości bądź części przychody z działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych
- wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym – z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.
4. Karta podatkowa
Najprostsza forma rozliczenia – miesięczna kwota podatku ustalana przez urząd skarbowy, niezależna od faktycznych przychodów. Obecnie dostępna wyłącznie dla tych przedsiębiorców, którzy korzystali z niej już przed 2022 r.
Nowi podatnicy nie mogą już wybrać tej formy opodatkowania.
Podsumowanie
Wybór formy opodatkowania to jedna z kluczowych decyzji, przed którą staje każdy przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą. Każda forma – skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt czy karta podatkowa – ma swoje zalety i ograniczenia, a decyzja o jej wyborze powinna być dopasowana do rodzaju działalności, wysokości przychodów i kosztów oraz planów biznesowych.
Skala podatkowa oferuje elastyczność i możliwość korzystania z ulg podatkowych, podatek liniowy daje przewidywalność i korzystny wpływ przy wyższych dochodach, ryczałt upraszcza rozliczenia przy niskich kosztach, a karta podatkowa – choć dziś dostępna tylko dla wybranych przedsiębiorców – zapewnia maksymalną prostotę w prowadzeniu ewidencji.
W praktyce najważniejsze jest, aby decyzja o wyborze formy opodatkowania była przemyślana i poparta analizą finansową, tak aby prowadzenie firmy było zarówno zgodne z prawem, jak i optymalne pod względem podatkowym. Pamiętaj, że przedsiębiorca może co roku zmienić formę opodatkowania, zgłaszając odpowiednią decyzję do Urzędu Skarbowego – co daje możliwość elastycznego dostosowania rozliczeń do zmieniającej się sytuacji biznesowej.
